WYSTAWY

13 marca – 5 kwietnia
Odrzucając kłamstwo. Z historii oporu i opozycji antytotalitarnej w XX wieku.
Organizatorzy: Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego, Kreisau-Initiative Berlin, Ośrodek KARTA,  Dom Spotkań z Historią.

 

Polsko-niemiecka wystawa, eksponowana na stałe w Krzyżowej pod Wrocławiem, opowiada o wybranych osobach, grupach i środowiskach sprzeciwiających się XX-wiecznym systemom totalitarnym – nazizmowi
i komunizmowi. Jest to z jednej strony opowieść o Kręgu z Krzyżowej, grupie niemieckich antynazistów, a z drugiej – o opozycji demokratycznej w powojennej Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Wystawa skupia się na postawach nonkonformistycznych, na ludziach, którzy żyjąc
w systemach opartych na kłamstwie – wybrali prawdę i ponosili konsekwencję takiego wyboru.

do 8 marca
Faryny w starej fotografii
Organizatorzy: Fundacja Wspomagania Wsi i Dom Spotkań z Historią.

 

Wieś Faryny, położona w gminie Rozogi w powiecie szczycieńskim, jest ciekawym przykładem kultury pogranicza oraz tradycji zrodzonej
z zetknięcia się wielu narodowości i obyczajów. Pogranicze mazursko–kurpiowskie usytuowane jest na dawnym styku dwóch zaborów: Prus Wschodnich i Kongresówki. Na lokalną tożsamość złożyły się tradycje Mazurów i Kurpiów, wpływy niemieckie i polskie, wyznania ewangelickie, katolickie i żydowskie, tradycje państwa pruskiego oraz zwyczaje nowych osadników po wojnie.
Wystawa składa się z dwóch części: fotografii niemieckich z okresu międzywojennego i czasów wojny oraz polskich zdjęć ilustrujących okres powojenny, wykonanych w  latach 60-tych XX wieku.
Autorem scenariusza wystawy jest urodzony w Farynach ksiądz Roman Wiśniewski.

 
do 5 kwietnia
Miasto na szklanych negatywach. Warszawa 1916 w fotografiach Willy’ego Römera.
Organizatorzy: Dom Spotkań z Historią, Instytut Goethego, ABZ Berlin.
Redakcja: Ewa Kubaczyk.
Konsultacje varsavianistyczne: Tomasz Markiewicz.
Zdjęć na wystawę użyczyło Stowarzyszenie ABZ e.V. Berlin.

 

Na wystawie prezentujemy około 100 zdjęć znanego niemieckiego fotoreportera, Willy’ego Römera, który w listopadzie 1916 roku zatrzymał się z wojskami niemieckimi w Warszawie i wykonał blisko 60 zdjęć miasta. Utrwalone na szklanych negatywach fotografie tworzą niezwykle cenny zapis historii Warszawy, która w tym czasie odzyskuje pozycję stolicy. Ze zdjęć wyłania się wielowymiarowy obraz miasta: widzimy zarówno znane, historyczne budynki, które stały się siedzibą nowych władz miasta, i biedę żydowskich dzielnic i  codzienność w wojennej stolicy.
Ekspozycję uzupełniają cytaty z ówczesnej prasy („Tygodnik Ilustrowany”, „Gazeta Poranna 2 Grosze”), fragmenty wspomnień świadków, dokumenty (obwieszczenia miejskie, odezwa gen. Beselera) oraz komentarze varsavianistów.  Na wystawie zaprezentowane zostaną również fotografie Römera z Berlina oraz terenów dzisiejszej Białorusi. Fotografie warszawskie nie były dotąd prezentowane.

 

SPOTKANIA I FILMY

3.03  • wtorek • godz. 18.00 • film dokumentalny
Nigdy nie wrócisz do domu w reż. Jolanty Krysowatej (2008, 51 min). Spotkanie z reżyserką.

 

Premiera filmu dokumentalnego o Stefanie Półrulu, marynarzu straconym w czasach stalinowskich. Półrul po odbyciu obowiązkowej służby wojskowej postanowił zostać w armii; skierowano go do pracy w sądzie Marynarki Wojennej w Gdyni.  Szybko zorientował się, że uczestniczy w zbrodniczym systemie i wstąpił do Polskiej Organizacji Podziemnej Wolność. Został aresztowany i stracony, rodzinie nie wydano ciała i nie ujawniono miejsca pochówku. 55 lat później wrocławski IPN odnalazł ślad na Cmentarzu Osobowickim, który ma dobrze udokumentowaną historię tajnych pochówków ofiar stalinizmu. Skąd marynarz na wrocławskim cmentarzu? Nie pasował do żadnej historii. Jolanta Krysowata postanowiła odtworzyć jego losy, dzięki czemu nie tylko powstał film, ale po ponad pół wieku doszło do ekshumacji i powtórnego pochówku  w rodzinnej miejscowości Półrula. 
Jolanta Krysowata jest laureatką wielu nagród za dokumenty radiowe
i telewizyjne, m.in. Prix Europa Berlin 2003, Grand Press 2003, Grand Prix KRRiTV 2004, Prix Bohemia 2005.

 

 
4.03  • środa • godz. 18.00 • spotkanie z książką
Janusz Korczak w świecie polskim i żydowskim. Promocja najnowszego tomu Dzieł zebranych Janusza Korczaka – Pisma rozproszone. Listy (1913–39).
Organizatorzy: Dom Spotkań z Historią, Korczakianum (Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy), Instytut Badań Literackim PAN

 

W spotkaniu udział wezmą: Hanna Kirchner – redaktorka naukowa tomu, Bożena Wojnowska – autorka opracowania tomu i Piotr Matywiecki – poeta i eseista. Prowadzenie: Marta Ciesielska – kierowniczka Korczakianium

 

Dzieła zebrane to wieloletni, 16 tomowy projekt wydawniczy, obejmujący cały dorobek pisarski Korczaka. Prezentowany na spotkaniu, najnowszy tom pt. Pisma rozproszone. Listy (1913–39) dzieli się na 2 woluminy. Pierwszy zawiera teksty drukowane w polskich, żydowskich i hebrajskich czasopismach, m.in. artykuły Korczaka i wywiady z nim oraz teksty dokumentujące działalność w obu korczakowskich placówkach wychowawczych;  żydowskim Domu Sierot i polskim Naszym Domu. Drugi tom to przede wszystkim materiały z życia Domu Sierot– pisane na użytek wychowawców i dzieci, oraz listy do przyjaciół w Palestynie.
Spotkanie będzie pierwszą prezentacją niemal nieznanych dotąd dzieł Korczaka oraz okazją do dyskusji na temat roli Korczaka w kulturze polskiej, żydowskiej i polsko-żydowskiej.

 

6.03 • piątek • godz. 18.00 • film dokumentalny
Usłyszcie mój krzyk w reż. Macieja Drygasa (1991, 46 min). Spotkanie z reżyserem.

 

W setną rocznicę urodzin Ryszarda Siwca przypominamy wybitny film dokumentalny Macieja Drygasa. 8 września 1968 podczas dożynek na Stadionie X-lecia podpalił się Ryszard Siwiec, księgowy z Przemyśla. Wcześniej rozrzucił ulotki z protestem przeciw inwazji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Jego samospalenia niemal nie zauważano, ani na stadionie, ani w zachodnich mediach. Kiedy pół roku później w Pradze podpalił się Jan Palach, cały świat dowiedział się o jego czynie. W filmie wykorzystano krótki fragment taśmy z archiwum WFD, na której zarejestrowano samospalenie się Siwca. Przed filmem dyskusja
o społecznej inicjatywie nadania Stadionowi Narodowemu imienia Ryszarda Siwca.

7.03 • sobota • godz. 11.00 • spotkanie
Faryny w dziejach pogranicza mazursko–kurpiowskiego
Organizatorzy: Fundacja Wspomagania Wsi i Dom Spotkań z Historią.

 

Spotkanie wokół wystawy Faryny w starej fotografii. Tożsamość regionalna mieszkańców Faryn zrodziła się  z różnych narodowości, kultur i wyznań. W spotkaniu udział wezmą: Piotr Szczepański z Fundacji Wspomagania Wsi, Józef Zapert, wójt gminy Rozogi, ks. Roman Wiśniewski, autor scenariusza wystawy. Dr Zbigniew Kudrzycki przybliży dzieje gminy Rozogi w XX wieku, Marek Nowotka opowie o migracji ludności na pograniczu kurpiowsko–mazurskim, a ks. Józef Dziwik przedstawi historię parafii w Farynach.

 

12.03 • środa • godz. 18.00 • spotkanie
W cyklu „Jan Paweł II wobec totalitaryzmów” – Chrystus i Che Guevara.
Organizatorzy: Instytut Jana Pawła II i Dom Spotkań z Historią.

 

Goście: prof. Magdalena Śniadecka-Kotarska, antropolog, latynoamerykanistka z Uniwersytetu Łodzkiego, ks. dr Tomasz Szyszka – długoletni misjonarz w Peru, wykładowca Uniwersytetu Katolickiego im. Stefana Wyszyńskiego, dr David Heros Musial – ekspert ds. Ameryki Łacińskiej z Uniwersytetu Navarra. Prowadzenie: Jan Ośko.
Tematem spotkania będzie specyfika Ameryki Łacińskiej, krajów katolickich, bardzo religijnych, w których pielgrzymkom Jana Pawła II towarzyszyły tłumy. Autorytet Jana Pawła II i fascynacja marksizmem, kult maryjny i kult rewolucji.

17.03 • wtorek • godz. 18.00 • spotkanie
O wolności w czasach zniewolenia. Józef Tischner – wykłady z lat 1981–83.
Organizatorzy: Instytut Myśli Józefa Tischnera i Dom Spotkań z Historią

 

Promocja II tomu Dzieł Zebranych, zawierających wykłady Księdza Profesora wygłoszone na Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w latach 1981–1983, będzie pretekstem do dyskusji o filozoficznej, duszpasterskiej i intelektualnej spuściźnie ks. Józefa Tischnera.
W spotkaniu wezmą udział red. Wojciech Bonowicz – autor biografii Józefa Tischnera oraz prof. Zbigniew Stawrowski – dyrektor Instytutu Myśli Józefa Tischnera.

 

19.03 • czwartek • godz. 18.00 • film
W cyklu „Przez kino do historii” – Piątka z ulicy Barskiej w reż. Aleksandra Forda (1954, 110 min).

 

Zdeprawowani przez wojnę chłopcy nie potrafią przystosować się
do nowych warunków i stają przed sądem oskarżeni o kradzież. Resocjalizację utrudniają  „siły reakcyjne”, czyli  podziemie, które usiłuje wykorzystać młodych do swoich celów. W tle budowa trasy W-Z. Mimo socrealistycznych i ideologicznych deformacji film to ciekawy zapis codzienności powojennych lat. Występują: Aleksandra Śląska, Tadeusz Janczar, Andrzej Kozak, Włodzimierz Skoczylas, Mieczysław Stoor. 
Wprowadzenie do filmu – prof. Eugeniusz Cezary Król.

20.03 • piątek • godz. 18.00 • film
W cyklu „Kamera za żelazną kurtyną” – Los człowieka, w reż. Siergieja Bondarczuka (1959, 103 min).

 

Ekranizacja powieści Michaiła Szołochowa pod tym samym tytułem. Po walkach i pobycie w niemieckim obozie jenieckim Andriej Sokołow wraca do zrujnowanego domu, w którym podczas bombardowania zginęła żona z córką. Syn przeżył, ale ginie na froncie na kilka dni przed zawieszeniem broni. Wprowadzenie do filmu – Jerzy Redlich.

24.03 • wtorek • godz. 18.00 • spotkanie
Krzyżowa od podstaw – Krąg z Krzyżowej, Msza Pojednania
i międzynarodowe spotkania młodzieży.

 

Spotkanie z Annemarie Franke, dyrektor Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego oraz Wojciechem Wieczorkiem („Więź”) na temat historii i teraźniejszości tego pasjonującego miejsca spotkań
i dialogu na Dolnym Śląsku. Projekcja filmów dokumentalnych
o Krzyżowej.

25.03 • środa • godz. 18.00 • spotkanie z książką
Promocja książki Jarosława Pałki Generał Stefan Mossor (1896–1957). Biografia wojskowa. Spotkanie z autorem.

 

W dyskusji wezmą udział prof. Andrzej Paczkowski oraz prof. Paweł Wieczorkiewicz.
Losy Stefana Mossora to jedna z najbardziej kontrowersyjnych biografii polskich oficerów w XX wieku. Bohater książki służył w Legionach, był wybitnym teoretykiem sztuki wojennej, „prawą ręką” generała Kutrzeby
i twórcą jednego z najciekawszych planów wojny z Niemcami. W jenieckim oflagu nawiązał dialog z Niemcami, proponując im w zamian za zaprzestanie represji wobec Polaków pomoc w „akcji pozyskania życzliwego stosunku narodu polskiego do Niemców”. Po zakończeniu wojny wstąpił do  Ludowego Wojska Polskiego, gdzie szybko awansował na generała dywizji. Koordynował działania przeciw polskiemu podziemiu, opracował projekt akcji Wisła, którą potem dowodził. Na początku lat 50. został aresztowany wraz z grupą wyższych oficerów wywodzących się z II Rzeczypospolitej. W więzieniu, mimo wymyślnych i brutalnych tortur, nie złamał się i nie obciążył zarzutami innych oskarżonych. Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa RYTM.

 

Warszawska Inicjatywa Kresowa

10.03 • wtorek • godz. 18.00 • spotkanie
Konspiracja na Wileńszczyźnie w latach 1939–41

 

Zapraszamy na pierwszą część spotkania poświęconego Wileńszczyźnie lat wojny i okupacji. O codzienności mieszkańców tych ziem, o relacjach między Polakami, Litwinami, Żydami i Rosjanami, o organizatorach podziemia, kierownictwie i działalności konspiracyjnej Armii Krajowej na Wileńszczyźnie w latach 1939–1941 mówić będą członkowie Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego – Romuald Paprocki i Janusz Bohdanowicz.

 

18.03 • środa • godz. 18.00 • spotkanie
W cyklu „Opowieści z kresów” – Kresowi Wokulscy: od Baczewskiego i Ruckera do Stollego i Elektritu

 

Zapraszamy na opowieści o głośnych kiedyś, dziś mało znanych przedsiębiorcach z Kresów. W programie: sagi lwowskich rodów Baczewskich, producentów najlepszych polskich wódek i Ruckerów, wytwórców popularnych konserw i słodyczy, opowieść o gospodarczym cudzie nad Niemnem – słynnej hucie szkła Juliusza Stollego, a także dokonania jednej z najnowocześniejszych w Europie wytwórni odbiorników radiowych z Wilna. Dodatkową atrakcją będzie prezentacja oryginalnych wyrobów przemysłowych z Kresów. Prowadzi Tomasz Kuba Kozłowski

 

27.03 • piątek • godz. 18.00 • spotkanie z książką
Harcerskie Wilno. Promocja książki Antoniego Wasilewskiego Zarys dziejów Wileńskiej Chorągwi Harcerzy oraz Czarna Trzynastka.

 

W marcu 2009, nakładem Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej i Związku Harcerstwa Polskiego na Litwie ukażą się opracowania hm Antoniego Wasilewskiego Zarys Dziejów Wileńskiej Chorągwi Harcerzy i Czarna trzynastka – monografia najsłynniejszej drużyny wileńskiej. Zapraszamy na prezentację multimedialną poświęconą harcerstwu wileńskiemu
i wspomnienia o autorze, Antonim Wasilewskim. W spotkaniu wezmą udział wydawcy i redaktorzy publikacji, przedstawiciel Fundacji Pomoc Polakom Na Wschodzie, która sfinansowała druk ksiązki oraz harcerze
i instruktorzy ze środowisk kultywujących tradycję „Czarnej trzynastki wileńskiej”.