21-22 maja 2010
Dom Spotkań z Historią
ul. Karowa 20 w Warszawie,

WSTĘP WOLNY

Czy film może oddać piekło życia za drutami obozu koncentracyjnego? Co zrobić, aby wyjść poza schemat martyrologicznej historii „ku przestrodze” i spróbować za pomocą kamery dotknąć rzeczywistego doświadczenia Holocaustu?
Podczas dwóch spotkań zaprezentujemy nowatorskie próby pokazania obozu koncentracyjnego w filmach – fabularnych, dokumentalnych i animowanych.

21 maja 2010 (piątek)
godz. 18.00: Kornblumenblau (pol., 1988, 88 min), reż. Leszek Wosiewicz.
Jedna z najciekawszych w historii polskiej kinematografii prób opowiedzenia o doświadczeniu obozu koncentracyjnego. Chociaż film powstał ponad 40 lat po Zagładzie, to w sposób sugestywny, a jednocześnie uciekający od dosłowności, pokazuje losy więźniów obozu w Auschwitz.
Apel (pol., 1970, 7 min), reż. Ryszard Czekała – film animowany
Krótki i błyskotliwy film Czekały; podczas apelu w obozie koncentracyjnym więźniowie buntują się przeciwko swoim oprawcom.

Po pokazie dyskusja: Pokazać niewyobrażalne. Filmowe obrazy doświadczenia obozu koncentracyjnego. Goście: reżyser Leszek Wosiewicz, dr Jacek Leociak (Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN), Paweł Sawicki (Muzeum Auschwitz-Birkenau).

22 maja 2010 (sobota)

godz. 14.00: Wycieczka do KZ Mauthausen (bryt., 2005, 94 min), reż. Rex Bloomstein.
Film o obozie koncentracyjnym, pokazujący miejsce masowej eksterminacji nie z perspektywy ocalałych więźniów i świadków, ale przyjeżdżających tu wycieczek, przewodników, i dzisiejszych mieszkańców malowniczego austriackiego miasteczka Mauthausen.

16:00: spotkanie z fotografem Mikołajem Grynbergiem, autorem albumu Auschwitz-co ja tutaj robię?.

godz. 17.00: Los utracony (węg., 2005, 140 min), reż. Lajos Koltai.
Adaptacja powieści Imrego Kertesza, za którą węgierski pisarz dostał w 2002 roku Nagrodę Nobla. Opowieść o losach 14-letniego żydowskiego mieszkańca Budapesztu, który w 1944 roku trafia do Auschwitz, jest reżyserskim debiutem wybitnego operatora, Lajosa Koltaia. Film nigdy nie był wyświetlany w kinach w Polsce.

Wystawa Ocaleni z Mauthausen
Dom Spotkań z Historią, 5 maja – 4 lipca 2010. WSTĘP WOLNY. Autorzy wystawy: Monika Kapa-Cichocka, Ewa Kubaczyk, Katarzyna Madoń-Mitzner – scenariusz oraz Zofia Strumiłło-Sukiennik i Jan Sukiennik (pracownia 137 Kilo) – projekt plastyczny.

Tematem wystawy są losy polskich więźniów, w tym także mieszkańców Warszawy, którzy przebywali w obozach systemu Mauthausen-Gusen – jednych z najcięższych nazistowskich obozów koncentracyjnych, w których Polacy byli najliczniejszą grupą narodową. Ekspozycja koncentruje się na biografiach więźniów i na ich pamięci o tamtych traumatycznych przeżyciach.  W nowocześnie zaaranżowanej przestrzeni, nawiązującej w metaforyczny, niejednoznaczny sposób do scenerii obozu i kamieniołomów Mauthausen, będzie można posłuchać kilkudziesięciu fragmentów relacji audio i obejrzeć relacje wideo. O swoich obozowych przeżyciach opowiadać będą zarówno więźniowie, którzy spędzili tam 5 lat, tak jak Leon Ceglarz, przedwojenny nauczyciel, od maja 1940 uwięziony w Gusen, jak i Jan Wojciech Topolewski, wywieziony w czasie Powstania Warszawskiego jako 12-letni chłopiec wraz z rodzicami i siostrami najpierw do Auschwitz, a potem do Mauthausen-Gusen.

Poprzez dobór relacji i oryginalną aranżację wystawy zwiedzający zostaje skonfrontowany z przeżyciami poszczególnych więźniów; może poczuć, jak trauma obozu zaważyła na ich dalszym życiu, jak pamięć o tych doświadczeniach jest wciąż obecna i bolesna.
Na wystawie znajdzie się także symboliczna strefa zamknięta – przez małe okienko będzie można zajrzeć do wnętrza obozowego baraku.

Wystawa powstała na podstawie zbioru 164 relacji biograficznych wideo i audio byłych więźniów oraz dokumentów i zdjęć z prywatnych archiwów, zebranych w latach 2002–2003 przez Ośrodek KARTA w międzynarodowym projekcie historii mówionej Mauthausen Survivors Documentation Project.
Podstawą scenariusza jest niedawno wydana książka Ocaleni z Mauthausen. Relacje polskich więźniów nazistowskich obozów Mauthausen-Gusen pod redakcją Katarzyny Madoń-Mitzner (w nowej serii „Historia Mówiona” Domu Spotkań z Historią i Ośrodka KARTA), w której o swoim życiu opowiada ponad stu byłych więźniów obozów systemu Mauthausen-Gusen.