„Warszawa i jej historia w czasie okupacji to osobna i samodzielna karta. Żadne z miast, żadne ze środowisk polskich nie żyło tak intensywnie, nie przeszło tylu dramatów, nie okazało tyle żywotności co Warszawa. Schron dla wygnańców, forteca walki o wolność, popisowe pole terroru wojskowego i policyjnego, raj i piekło codziennego bytu,[...] niefrasobliwa nawet w nieszczęściu, w aktach poświęcenia tyleż bezinteresowna, ile nieskłonna rozstać się z najmniejszą choćby cząstką swych życiowych uciech”
[Ferdynand Goetel, Czasy wojny, Gdańsk 1990. Fragment z wystawy]

Dom Spotkań z Historią zaprasza na wystawę fotograficzną W obiektywie wroga. Niemieccy fotoreporterzy w okupowanej Warszawie (1939-1945) pod patronatem

• Prezydent m. st. Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz i
• Urzędującego Burmistrza Berlina, Klausa Wowereita.

Ekspozycja została zorganizowana przy wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Autorzy wystawy

• Danuta Jackiewicz i
• Eugeniusz Cezary Król

wybrali 250 zdjęć wykonanych w Warszawie w latach 1939-45 przez Kompanie Propagandowe (Propaganda-Kompanien–PK) Wehrmachtu i Waffen-SS. Fotografie pochodzą ze zbiorów Archiwum Fotograficznego Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie oraz Archiwum Federalnego w Koblencji.

Zdjęciom towarzyszy komentarz historyczny autorów uzupełniony fragmentami dokumentów, dzienników (m.in. Wilma  Hosenfelda, Józefa Goebbelsa), wspomnieniami mieszkańców Warszawy, a także artykułami z gazet z okresu okupacji, reprodukcjami plakatów i afiszów.

Zdjęcia, ułożone chronologiczno-tematycznie, ukazują historię miasta w latach wojny i okupacji. Poszczególne rozdziały ekspozycji dotyczą: kampanii wrześniowej i zniszczeń Warszawy, represji wobec ludności polskiej i żydowskiej, życia codziennego w okupowanym mieście – zarówno po stronie „aryjskiej”, jak i w getcie (do jego likwidacji po powstaniu w 1943 roku), Powstania Warszawskiego, zagłady Warszawy od października 1944 do stycznia 1945.

Prof. Eugeniusz Cezary Król:

• „Intencją autorów było udostępnienie w większości nieznanych w Polsce zdjęć PK celem wzbogacenia ciągle jeszcze skromnego przekazu ikonograficznego na temat dziejów Warszawy w latach wojny i okupacji. Na wystawie można odnaleźć zarówno wiarygodne świadectwa ukazujące zniszczenia stolicy i życie codzienne jej mieszkańców (udokumentowane m.in. przez Joe J. Heydeckera, laboranta jednej z KP, który w chwilach wolnych od służby fotografował w getcie. Po upadku Powstania Warszawskiego wykonał serię unikalnych zdjęć centrum miasta tuż przed totalnym wyburzeniem), jak i zdjęcia zmanipulowane, świadczące o zamiarze przedstawienia polskiej i żydowskiej ludności w niekorzystnym świetle.
  Rzecz oczywista, fotografie wykonane przez członków PK nie uwzględniały przejawów oporu społeczeństwa pod okupacją. Można natomiast odnaleźć w nich wizualne świadectwa represji i terroru, przedstawianych jako zaprowadzanie ładu i porządku.
  Wiele spośród zaprezentowanych fotografii pokażemy po raz pierwszy. Autorzy postawili sobie za cel zidentyfikowanie i lokalizację miejsc i sytuacji  pokazywanych na zdjęciach. Nie było to zadanie łatwe, gdyż dużo ujęć dotyczy obiektów, które zniknęły bezpowrotnie z mapy miasta.”

Kompanie Propagandowe (Propaganda-Kompanien)

Kompanie Propagandowe tworzono od 1938 roku przy armiach Wehrmachtu (wojska lądowe, lotnictwo, marynarka wojenna) z zadaniem dokumentowania wydarzeń wojennych zgodnie z polityką propagandową Trzeciej Rzeszy. Kilka PK działało od września 1939 na terenie Polski, dostarczając do mass mediów niemieckich materiały akustyczne (nagrania radiowe), wizualne (fotografie, filmy, rysunki, obrazy) i pisane (artykuły, powieści, itp.). Celem PK było przedstawienie Polaków i Żydów jako istot rasowo „niepełnowartościowych”, nadających się jedynie do pracy fizycznej, a w dalszej perspektywie do wyniszczenia. Warszawa, zgodnie z ideologią nazistowską, to „prastare” miasto niemieckie, doprowadzone przez Polaków i Żydów do upadku, z którego  wydobędzie je niemieckie kierownictwo, zaprowadzające ład i porządek.  Dla udokumentowania tych tez wykonano wiele zdjęć, pokazujących np. zabytki Warszawy wzniesione za czasów saskich. Szczególna manipulacja dotyczyła mieszkańców getta. Zdjęcia tam zrobione miały pokazywać z jednej strony wystawne życie żydowskiej burżuazji, z drugiej zaś  przestępczość, zaniedbanie i brud jako elementy naturalnego środowiska polskich Żydów.

Autorzy wystawy:

• Danuta Jackiewiecz,
• prof. Eugeniusz Cezary Król,

Koncepcja plastyczna:

• Adam Orlewicz,

Redakcja:

• Katarzyna Madoń-Mitzner,

Opracowanie graficzne

• Łukasz Kamieniak.

Partnerzy:

• Bildarchiv der Preußischen Kulturbesitz, Berlin / Archiwum Fotograficzne Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie
• Bundesarchiv, Koblenz / Archiwum Federalne w Koblencji
• Museum der Europäischen Kulturen, Staatliche Museen zu Berlin / Muzeum Kultur Europejskich, Państwowe Muzea w Berlinie
• Herder-Institut, Marburg / Instytut Herdera w Marburgu
• Freundeskreis Willy-Brandt-Haus e. V., Berlin / Krąg Przyjaciół Domu Willy'ego Brandta w Berlinie
• Collegium Civitas w Warszawie / Collegium Civitas, Warschau
• Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie / Institut für Politische Studien der Polnischen Akademie der Wissenschaften, Warschau

***

Dom Spotkań z Historią (DSH) – instytucja kultury m.st. Warszawy – zajmuje się upowszechnianiem historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku, ze szczególnym akcentem na skutki nazizmu i komunizmu. Organizuje wystawy, projekcje filmowe, spotkania ze świadkami, seminaria, warsztaty edukacyjne, prowadzi prace badawcze, tworzy, opracowuje i udostępnia komputerowe bazy danych, zbiory ikonograficzne, filmowe, fonograficzne oraz prowadzi działalność wydawniczą. Swoje zasoby udostępniania bezpłatnie.

DSH ściśle współpracuje z Ośrodkiem KARTA oraz innymi organizacjami i środowiskami w kraju i za granicą, m. in. z:

• Instytutem Pamięci Narodowej,
• Instytutem Studiów Politycznych PAN;
• Instytutem Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie;
• Ośrodkiem Badań, Informacji i Upowszechniania Memoriał w Moskwie,
• Instytutem Badań nad Totalitaryzmem im. Hannah Arendt w Dreźnie,
• Fundacją Körbera w Hamburgu.

Dom Spotkań jest czynny:

• wt.–pt: 10.00–18.00;
• sob.–ndz: 11.00–17.00.
• WSTĘP WOLNY.
• Więcej informacji