• poniedziałek,
• 20 lipca, o godz.
• 14:00
• w Galerii Plenerowej w Warszawie,
• Krakowskie Przedmieście/ul. Traugutta

 

Na wystawie będzie można obejrzeć panoramy Warszawy wykonane na przestrzeni czterech wieków autorstwa

 

• Antonia Rizzi Zannoniego,
• Adolfa Kozarskiego,
• Franciszka Karpowicza
• Marka Ostrowskiego.

 

 

 

Panorama Adolfa Kozarskiego

 

Uzupełnieniem są grafiki, pocztówki i fotografie miasta pochodzące z okresu powstania danej panoramy lub widoku. Ekspozycja pozwala prześledzić przeobrażenia, zmiany przestrzenne, urbanistyczne i architektoniczne, jakie zachodziły w Warszawie od XVIII wieku do dziś. Wystawa jest w języku polskim i angielskim.

 

Autorką ekspozycji jest Małgorzata Sikorska z Archiwum Państwowego m.st. Warszawy.

 

Wystawa została przygotowana przez Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Biuro Kultury Urzędu m.st. Warszawy i Stołeczną Estradę.

 

Słowo wstępne i wprowadzenie do wystawy „Cztery wieki – cztery panoramy”

 

 „Widoki, karty pocztowe, fotografie i panoramy znajdujące się w zasobie Archiwum Państwowego m.st. Warszawy stanowią cenny materiał źródłowy świadczący o przeobrażeniach stolicy Polski. Dzięki nim możemy prześledzić zmiany przestrzenne, urbanistyczne i architektoniczne, jakie zachodziły w Warszawie na przestrzeni wieków. Takie było też główne założenie autorów wystawy – pokazać przeszłość utrwaloną w ikonografii. Założenie to zostało zrealizowane poprzez zestawienie wybranych panoram miasta od XVIII wieku po wiek XXI, uzupełnionych grafikami, pocztówkami i fotografiami budynków pochodzących z okresu powstawania danej panoramy lub widoku.

 
Wystawa i towarzysząca jej publikacja prezentują także panoramę Warszawy z przełomu XX i XXI w. autorstwa dr. Marka Ostrowskiego, która ma już charakter źródła historycznego.  Pokazuje bowiem obraz miasta, w którym od momentu jej powstania, na przestrzeni zaledwie kilku lat, zaszły istotne zmiany.

 

Zapraszamy do cofnięcia się w czasie i na podstawie prezentowanych materiałów prześledzenia zmian zachodzących w Warszawie od XVIII wieku do czasów nam współczesnych.

 

Ryszard Wojtkowski
Dyrektor Archiwum Państwowego m.st. Warszawy 

 

 

 

Panorama Warszawy Antonia Rizzi Zannoniego z 1752

 

 

 

„Tematem przewodnim i punktem wyjścia wystawy i towarzyszącej jej publikacji są cztery panoramy Warszawy, wykonane przez Antonia Rizzi Zannoniego, Adolfa Kozarskiego, Franciszka Karpowicza i Marka Ostrowskiego na przestrzeni czterech wieków, od XVIII do XXI wieku.

 

Najwcześniejsze panoramy miały charakter elementu uzupełniającego wobec planów miast. Przykładem są panoramy znajdujące się na planach Warszawy autorstwa Ricauda de Tirregaille`a z 1762 roku oraz Rizzi Zannoniego z 1772 r. Panoramy z obu planów ukazują niemal identyczny fragment miasta. Plan Tirregaille`a jest czarno-biały. Przy rysunkach poszczególnych budowli nie umieszczono ich nazw, a jedynie oznakowano kolejnymi numerami odpowiadającymi numerom ze spisu znajdującego się po obu stronach panoramy. Plan Zannoniego jest natomiast kolorowy i zawiera graficzne elementy zdobnicze. Wokół planu rozmieszczono rysunki pałaców i kościołów. W górnej części, podobnie jak u Tirregaille`a, centralnie widnieje rysunek pałacu Saskiego. Na każdym z rysunków obok numeru budynku znajduje się nazwisko właściciela lub – w przypadku kościołów – nazwa zakonu. Na obu dokumentach znajdują się adnotacje, przez kogo i na czyje polecenie został stworzony dany plan.

 

Odmienny charakter ma prezentowana panorama Adolfa Kozarskiego. Powstała w 1875 r. na podstawie fotografii Konrada Brandla wykonanych z wieży Zamku Królewskiego w sierpniu 1873 roku. Kozarski, tworząc rysunek, uzupełnił ulice sylwetkami pieszych i pojazdami oraz dokonał pewnych aktualizacji widoków wynikających z upływu czasu między powstaniem fotografii a publikacją drzeworytu.  Panorama o wymiarach 280, 5 cm x 30 cm stanowi samodzielny, nie będący już uzupełnieniem planu, widok miasta. Z uwagi na jej rozmiar, na wystawie i w publikacji prezentowany jest jedynie fragment obejmujący widok Krakowskiego Przedmieścia, od placu Zamkowego w kierunku Nowego Światu, część Podwala i Nowego Zjazdu do mostu Kierbedzia.

 

Przy okazji oglądania panoramy Kozarskiego warto zwrócić uwagę na inną nietypową panoramę Warszawy z 1853 roku, zatytułowaną „Widok Warszawy znad Pragi z wysokości 200 sążni”, której twórcy A. Lerue i J. Cegliński dość swobodnie zinterpretowali ówczesny wygląd miasta.

 

Kolejną panoramę tworzą kolorowane fotografie wydane w formie kart pocztowych przez Franciszka Karpowicza na początku XX w. Po odpowiednim ich zestawieniu można oglądać Warszawę prawo- i lewobrzeżną, śledząc równolegle różnice i podobieństwa w rozwoju przestrzennym obu części miasta.

 

Wystawę zamyka współczesna panorama Warszawy powstała w 2000 roku autorstwa dr. Marka Ostrowskiego. Rozmiar panoramy skłonił autorów wystawy do zaprezentowania jej fragmentu z odcinkiem ulicy Marszałkowskiej. Znajdują się na niej odniesienia do zabytków architektury, których dziś już nie ma, uległy zniszczeniu lub zostały przebudowane. 

 

Małgorzata Sikorska
Autorka ekspozycji

 

Panorama Marka Ostrowskiego

 

 Więcej informacji na stronie: www.warszawa.ap.gov.pl