28 WRZEŚNIA 2009 – 17 STYCZNIA 2010
DSH, UL. KAROWA 20 W WARSZAWIE
WSTĘP WOLNY

Do Domu Spotkań z Historią wraca wystawa multimedialna Oblicza totalitaryzmu autorstwa Ośrodka KARTA. Ekspozycja została uzupełniona i na nowo zaaranżowana. Pokazuje powstanie i rozwój obu systemów totalitarnych – nazizmu i komunizmu, oraz  ich wojenne apogeum.

Panoramiczna prezentacja podzielona jest na kilkanaście części, dotyczących Europy Środkowo-Wschodniej od końca I wojny światowej do upadku systemu komunistycznego w 1989 r. Obejmuje zatem rewolucję 1917 roku, wojnę polsko-bolszewicką, czasy Wielkiego Terroru w ZSRR, powstanie III Rzeszy, okres sojuszu obu totalitaryzmów i ich późniejszą walkę, obie okupacje, Holokaust, wypędzenia, koniec nazizmu i dalszą ekspansję komunizmu. Wystawę, która przede wszystkim na przykładzie skomplikowanych losów Polski ukazuje mechanizm funkcjonowania ustroju totalitarnego, zamyka rozdział o Polsce powojennej i jej skutecznym oporze wobec komunizmu.

Poza krótkimi wprowadzeniami do poszczególnych części wystawy, na ekspozycję składają się wyłącznie świadectwa historyczne: teksty źródłowe (fragmenty dokumentów, listów, zapisy przemówień), fotografie, filmy archiwalne, sowieckie i nazistowskie plakaty propagandowe czy nagrania przemówień.
Zestawienie oficjalnych dokumentów, rozkazów, uzasadnień decyzji politycznych i przemówień przywódców z bardzo osobistymi relacjami świadków wydarzeń podkreśla rozmiar indywidualnych tragedii ofiar systemów totalitarnych.

Walenty Woronowicz, więzień łagru: Zimą często odmrażano stopy, ręce i twarz. Zmęczony organizm nie miał sił się bronić. […] Jeżeli odmrożone palce stopy zaczynały czernieć, usuwano je w barbarzyński sposób. Dwie osoby trzymały chorego, a lekarz lub felczer obcęgami usuwał sczerniałe palce. […] Pod koniec grudnia 1941 nastąpiło nasilenie mrozów i temperatura spadła do minus 63 stopni. […] Ludzie słabli z każdym dniem, nawet ci, co pracowali w pomieszczeniach. Wreszcie nastąpiły odmowy wyjścia do pracy. Grożono polowym sądem i rozstrzelaniem za sabotaż. Groźby nie pomagały. Zastosowano bicie. Umierali po pierwszym uderzeniu, jeden po drugim.

Anna Pawelczyk, mieszkanka Kitowa, która przeżyła pacyfikację Zamojszczyzny: Jednego dnia zginęły 164 osoby, ja jedna pozostałam przy życiu. [...] Niemcy, po odbytej naradzie, przyszli na plac z trzema karabinami maszynowymi i ustawili je w kierunku ludzi, po chwili jeden Niemiec w hełmie zaczął przemawiać. Mówił, że wszyscy muszą dziś zginąć, gdyż współdziałają z bandytami. […] Niemcy zaczęli strzelać do zebranych ludzi. Ja w tym czasie upadłam i schowałam głowę pod pachę mamy [...]. Wreszcie ucichło strzelanie. Podniosła się wówczas jedna młoda kobieta i zaczęła prosić, by jej darowano życie. Usłyszałam następnie głośne śmiechy Niemców, którzy zaczęli skakać po trupach. [...] Podszedł do mnie hitlerowiec, położył rękę na plecach, badając czy żyję. Czekałam z zapartym tchem. Niemiec posłuchał, ale widząc, że się nie ruszam, odszedł.

Oprócz relacji polskich świadków, na wystawie znajdują się wspomnienia Ukraińców, Rosjan, Żydów i Niemców; obok ofiar represji wypowiadają się agresorzy. Przedstawienie totalitarnego doświadczenia XX-wiecznej Europy z perspektywy wielu narodów i poprzez różne postawy sprawia, że ekspozycja ma uniwersalny charakter i pozwala dojrzeć wyraźne podobieństwo obu systemów totalitarnych. Wystawa przygotowana jest w czterech językach: polskim, niemieckim, rosyjskim i angielskim.

Ekspozycję można oglądać od 28 września 2009 do 17 stycznia 2010 w Domu Spotkań z Historią przy ul. Karowej 20 od poniedziałku do piątku w godzinach 10.00–18.00 oraz w soboty i niedziele w godzinach 11.00–17.00.

WSTĘP WOLNY.