Dworzec Wschodni – zburzyć? umyć? pomalować?
czyli niechciane dziedzictwo modernizmu
28 września 2008, start godz. 17.00

 

Dworzec Wschodni zaprojektowany przez zmarłego w tym roku Arseniusza Romanowicza i oddany do użytku w 1969 roku, swego czasu uważany był za najnowocześniejszy i najbardziej reprezentacyjny budynek tego typu w Warszawie (w 1969 roku zdobył tytuł Mistera Warszawy w kategorii budynek użytkowy), a dziś jest jednym z przykładów degradacji warszawskiej architektury modernistycznej. W ramach projektu „Dworzec Wschodni – zburzyć? umyć? pomalować? czyli niechciane dziedzictwo modernizmu” chcemy przyjrzeć się przyczynom tej sytuacji i badając Dworzec Wschodni, zastanowić się nad losem architektury modernistycznej w Warszawie, a także podyskutować o planach przebudowy Dworca oraz możliwych strategiach wobec niego i innych modernistycznych budowli.

Jako że wkrótce mają być opracowywane plany architektoniczne przebudowy Dworca Wschodniego, trwa modernizacja zaprojektowanych także przez Arseniusza Romanowicza stacji Warszawa Ochota i Powiśle, toczy się dyskusja na temat Dworca Centralnego, ale też wyburzane są modernistyczne budynki (Supersam, pawilon Chemii przy Brackiej), wydaje nam się ważne, by odbyła się dyskusja na temat roli architektury modernizmu w przestrzeni Warszawy, w której głos zabraliby architekci, historycy sztuki, artyści, a wreszcie sami mieszkańcy Warszawy.

Komuna Otwock stawia tezę, że modernizm w swojej fascynacji technologią i rewolucją przemysłową zapomniał o tym, że dzieła architektoniczne są żywe i podlegają nieustającej ewolucji. W pierwotnych planach Dworca, budowli w końcu służącej przede wszystkim ludziom, nie przewidziano możliwości rozbudowy, rozwoju. Stał się bytem zamkniętym w skorupie abstrakcyjnej geometrii. Trudno więc przywrócić go do czasu prosperity i oczyścić z natrętnie oblepiających go śladów prawdziwego życia dworca: bud, straganów, szyldów.

Poprzez nasze działania chcemy wywołać dyskusję o tym, która z postaw wobec architektury modernizmu najbardziej odpowiada potrzebom dzisiejszej przestrzeni miejskiej:
– nostalgia za ideałami modernizmu, jego czystą formą, będąca reakcją na tandetną architekturę kapitalizmu lat 90.;
– bezkrytyczna wiara w przyszłość, powtórka modernistycznej utopii sterylnego miasta, opartej na wierze w uporządkowanie i oczyszczanie przestrzeni przez rewolucję, wyburzenie starej, chorej tkanki i tworzenie zamkniętych, sterylnych rajów; wiara w kontrolę przestrzeni miejskiej;
– czy uznanie modernizmu za jeden z pełnoprawnych elementów przeszłości i traktowanie budynków modernistycznych jako integralnych elementów miasta i dostosowywanie ich do dzisiejszych potrzeb na zasadzie t r a n s f o r m a c j i.

 

Zapraszamy 28 września na Dworzec Wschodni oraz do naszej siedziby przy Lubelskiej 30/32. Start: godz. 17.00, przed halą główną Dworca Wschodniego.

 

W programie:
ˇ Komuna Otwock: akcja-wentylacja.
[akcja w przestrzeni Dworca, start: godz. 17.00]

 

ˇ pokaz krótkometrażowego filmu dokumentalnego, którego bohaterem będzie Dworzec w warstwie architektonicznej i społecznej. Autorkami filmu są Dominika Dzido, Marta Dzido i Aleksandra Panisko.
Dominika Dzido – antropolożka kultury, dziennikarka (współpracowała m.in. z TVP Kultura i TV4), doktorantka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Marta Dzido – pisarka (autorka książek ,,Ślad po mamie" i ,,Małż"), absolwentka PWSFTviT w Łodzi (realizacja filmowa i telewizyjna), współpracuje przy rozmaitych projektach filmowo - telewizyjnych jako reżyserka, operatorka, montażystka oraz scenarzystka.
Aleksandra Panisko – autorka krótkometrażowych filmów dokumentalnych dla TVP Kultura („Boltanski. Biografia mityczna", „Stadion", „Zakorzenienie"). Absolwentka Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Akademii Filmu i Telewizji.

 

ˇ dyskusja nt. architektury modernizmu i jej roli w przestrzeni Warszawy. Uczestnicy:
Paweł Giergoń, historyk sztuki, redaktor portalu sztuka.net, jeden z najaktywniejszych obrońców warszawskiego Supersamu;
Henryk Łaguna, architekt z pracowni architektonicznej MAAS, która opracowała m.in. plany modernizacji stacji Warszawa Ochota i Powiśle;
Grzegorz Piątek, redaktor miesięcznika „Architektura – Murator”, jeden z kuratorów polskiej wystawy i zdobywca Złotych Lwów na tegorocznym Biennale Architektury w Wenecji;
Ola Wasilkowska, architektka, współautorka (wraz z Krzysztofem Żwirblisem) projektu Bezinteresownej Przestrzeni Miejskiej, którego pierwsza odsłona prezentowana była w zeszłym roku na Dworcu Wschodnim.
Spotkanie poprowadzi Cezary Polak, dziennikarz działu kultury „Dziennika”.
[film + dyskusja – Dworzec Wschodni, bar „Sawa”, antresola, wejście z hali głównej, start: godz. 18.00]

 

ˇ Warszawa Wschodnia – instalacja Karoliny Breguły.
Od autorki:
O gmachu Dworca Wschodniego jedno wie na pewno każdy mieszkaniec stolicy – jest brzydki. Nie musimy go znać, nie musieliśmy go nawet widzieć, by to wiedzieć.  Tak bardzo oswoiliśmy tę powszechnie panującą opinię o nim, że krytykujemy go, wstydzimy się za niego przed przyjezdnymi i zgodnie snujemy marzenia o innym, nowym dworcu – wszystko to bez refleksji o tym, jaki rzeczywiście jest ten, który mamy.
Poprzez swoją akcję nie staję po żadnej ze stron w dyskusji o pięknie i brzydocie modernistycznej architektury oraz tym jak powinien potoczyć się los Dworca Wschodniego. Chcę jedynie spowodować, by każdy zabierający głos w tej dyskusji zatrzymał się, by przez moment popatrzeć na omawiany obiekt.

 

Karolina Breguła – fotografka, artystka wideo. Absolwentka szkoły fotograficznej GFU przy Folkuniversitetet w Sztokholmie, Europejskiej Akademii Fotografii w Warszawie oraz fotografii w PWSFiTV w Łodzi. Autorka m.in. projektów „Niech Nas Zobaczą”, „Widzi mi się pałac”, Mężatki” (wspólnie z Aleksandrą Buczkowską), „Lovebook”. W 2007 roku zdobyła III nagrodę w konkursie Samsung Art Master. Współzałożycielka stowarzyszenia „Dom Fotografii”.
[akcja w przestrzeni Dworca i w siedzibie Komuny Otwock]

 

ˇ Nadchodzi Nowe (?) w Full HD – wideo Patrycji Petryk.
Od autorki:
Przez półtora roku jeździłam z Dworca Wschodniego do pracy. Przez pierwszy tydzień budził we mnie lęk. Po tygodniu okazał się ostoją. Zmęczona po pracy w agencji reklamowej zatrzymywałam się tam na 15 minut, czasem na godzinę, pogrzebać w tanich filmach, kupić tabletki na ból gardła, zjeść żurek w barze czy kupić „chińskie” na wynos. Odpoczywałam. Urzekł mnie mikroklimat Dworca.
Niestety dworzec stolicy europejskiego kraju nie może tak wyglądać. To prawda, z którą i ja muszę się zgodzić. To, czy Wschodni zostanie wyremontowany, czy zrównany z ziemią i postawiony od nowa, zostawmy architektom, choć ja polubiłam bryłę dworca i jego rytmy. Nadchodzi Nowe (?), choć wciąż ciężko zauważyć na dworcu jego zwiastuny.
Codziennie rano mijałam schody donikąd w hali głównej, na których siedzieli czy leżeli podróżni czekający na pociąg, a częściej starzy bywalcy dworca, wpadający tu na poranne wino czy odpoczywający po nocnych wirażach. Po południu wysiadałam na dalszym peronie. Omijałam halę główną, przechodząc niesamowicie oświetlonym tunelem łączącym pod torami Pragę Południe z Pragą Północ. Przestrzeń poranna była ospała, pełna bezruchu, oczekiwania. Przestrzeń wieczorna przeciwnie – pełna ruchu i dynamizmu. Te dwie przestrzenie zamierzam zderzyć w swoim wideo.

 

Patrycja Petryk – absolwentka ASP w Warszawie, działa na pograniczu malarstwa i sztuki wideo. Brała udział w wystawach w kraju i za granicą, ostatnio w prezentowanej w Paryżu, Warszawie i Łodzi wystawie artystów polskich i francuskich w ramach projektu Échange Symétrique. Laureatka konkursu „Włącz feminizm”, autorka prac wideo prezentowanych podczas wydarzeń z cyklu Komuna Otwock: co-2-tygodnie-show.
[wideo w przestrzeni Dworca]

 

ˇ akcja-dokumentacja – fotograficzna dokumentacja Dworca [prezentacja w formie slajdshow; we współpracy z Grupą Trzymającą Warszawskie blogi www.gtwb.blox.pl].
[pokaz podczas dyskusji]

 

ˇ na zakończenie: koncert zespołu Przepraszam w siedzibie KO przy Lubelskiej
Od zespołu:
W projekcie, którym już w XIX wieku zachwycał się w Paryżu Ignacy Kraszewski, wykorzystujemy rozkład odjazdów pociągów z Dworca Wschodniego, łącząc go i mieszając z historiami, myślami i wypowiedziami osób, znajdujących się z różnych powodów na dworcu albo obok dworca. Do tego parę dworcowo-smutnych piosenek. Koncert nie ma być głosem w dyskusji o Dworcu Wschodnim, a jedynie muzyczno-słowną wariacją ogólnodworcową.
Zespół Przepraszam powstał w 2004 roku. Gramy postpunkowo-postrockowo-postpopowo-postzimnofalowy glam poetycki. W roku 2006 zdobyliśmy główną nagrodę na Festiwalu FAMA.
[koncert – siedziba Komuny Otwock, Lubelska 30/32, start: godz. 20.30]

 

Szczegóły na towarzyszącym projektowi blogu: www.warszawawschodnia.blox.pl
--
Projekt realizowany przy wsparciu Biura Kultury m.st. Warszawy
Patronat: Aktivist, Architektura-Murator, Feminoteka, Obieg, Radio Kampus