Obrazu tego dopełni opowieść o znamienitym rodzie Epsteinów – przemysłowców, społeczników i powstańców – oraz bardzo osobiste refleksje Józefa Hena. Mocnym akcentem jest niewątpliwie artykuł korespondenta „Die Welt” Gerharda Gnaucka o kontrowersyjnej postaci niemieckiego krytyka literackiego polsko-żydowskiego pochodzenia Marcelego Reicha-Ranickiego.

W numerze szczególnie polecamy też dwa teksty o nowym, coraz popularniejszym wśród widzów, kinie historycznym – film „Warszawa 1935” ocenia Jarosław Zieliński, a o pracy nad filmem „Początek” (o pierwszych dniach okupacji w Warszawie) opowiada jeden z jego twórców Krzysztof Jaszczyński.

Czytanie proponujemy jednak zacząć od ważnego artykułu „Księgarnie na wypowiedzeniu” Agnieszki Czapli o tym, że moda z czasów PRL-u na czytanie i kolekcjonowanie książek – niestety – się skończyła, a z polskich ulic w szybkim tempie znikają księgarnie.

Zachęcamy do lektury!

Spis treści

Z ŻYCIA MIASTA

• Str. 4
  Kronika
• Str. 6
  „Warszawa 1935”
  film o przedwojennym mieście ocenia Jarosław Zieliński
  Po niespełna 20-minutowym seansie u widzów pozostaje poczucie niedosytu. W dużej części filmu miasto ukazane nocą sprawia wrażenie nazbyt sterylnego, niemal martwego, w dziennych sekwencjach zaś po chodnikach przemykają widmowe postacie, jakby pogrążone w hipnotycznym transie.
• Str. 8
  Księgarnie na wypowiedzeniu
  Agnieszka Czapla
  Czasy PRL były krótkim okresem, kiedy w społeczeństwie wyrobiła się moda na kupowanie i kolekcjonowanie książek. Wraz ze zniesieniem cenzury i limitów na papier zainteresowanie książką zaczęło zanikać. Dzisiaj ludzie chętniej nabywają inne towary, które według nich w znacznie większym stopniu świadczą o statusie społecznym. W efekcie z polskich ulic w szybkim tempie znikają księgarnie.

TEMAT MIESIĄCA

• Str. 11
  70. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim
• Str. 12
  Prawo do bólu
  Józef Hen
  „O Umschlagplatzu opowiadała mi matka. Stała już w kolejce wyselekcjonowanych na śmierć. Ocalała dzięki temu, że zdecydowała się zrobić dwa kroki w bok - wcisnąć się do tej kolejki do życia. Ten półbóg w mundurze SS - który przeznaczał na śmierć lub życie - nie zauważył. Dwa szybkie kroki, dzięki którym mogłem ją po wojnie zobaczyć”.
• Str. 15
  Ofiary, sprawcy i świadkowie
  Justyna Majewska
• Str. 18
  Muzeum życia
• Str. 19
  Przejść przez tysiąc lat historii
  o przygotowywanej głównej wystawie w Muzeum Historii Żydów Polskich z Joanną Fikus rozmawia Ewa Kielak Ciemniewska
  „Najtrudniejsze w ukazaniu 1000-letniej historii Żydów na ziemiach polskich jest przedstawienie - w części wystawy zatytułowanej „Po wojnie” - czasów współczesnych. Trudno tu o obiektywizm, bo każdy lepiej lub gorzej je pamięta. Dużo kontrowersji wyniknie też zapewne  z faktu, że ludzie z różnych krajów mają różne punkty widzenia. Inaczej patrzą ci z Izraela, inaczej Żydzi amerykańscy, jeszcze inaczej ci, którzy przyjadą np. z Rumunii. Musimy sprawić, by ta wystawa była zrozumiała dla nich wszystkich. To wymaga pewnych uproszczeń. Dlatego musieliśmy skłonić współpracujących z nami historyków, by przestawili trochę swój sposób myślenia, zrozumieli, że nie tworzą monografii historycznej, tylko coś w rodzaju reżyserskiego montażu”.
• Str. 23
  Program obchodów
• Str. 24
  Dach jak przed 400 laty
  Krzysztof Wieczorek opowiada o powstawaniu repliki dachu synagogi z Gwoźdźca
• Str. 27
  Zaginione synagogi
  Jarosław Zieliński odkrywa zapomniane budowle kultu religijnego
• Str. 30
  Epsteinowie
  przemysłowcy, powstańcy, społecznicy
  na przykładzie jednej z rodzin Anna Wiernicka prezentuje losy rodów żydowskich w Polsce
  Założycielem tej znamienitej warszawskiej rodziny pochodzenia żydowskiego był Jakub Epstein, który do stolicy przybył w okresie trwania Sejmu Czteroletniego 1788-1792. W XIX i XX wieku na terenie Warszawy mieszkały już dwie niespokrewnione z sobą rodziny Epsteinów. Założyciel drugiej z nich Zymel Epstein przybył do Warszawy w XIX wieku. Pewnym paradoksem jest, iż Zymel był dostawcą materiałów i wykonawcą prac przy budowie warszawskiej Cytadeli, w której po powstaniu styczniowym zostali osadzeni wnukowie Jakuba.
• Str. 33
  Świat, który został na filmie
  Katarzyna Czajka
• Str. 36
  Strategia przetrwania
  o losach znanego niemieckiego krytyka literackiego polsko-żydowskiego pochodzenia Marcelego Reicha-Ranickiego pisze korespondent „Die Welt” Gerhard Gnauck
  To, czy Marceli Reich rzeczywiście nosił w getcie czapkę policjanta, nie do końca jest jasne; podobnie jak w wypadku Władysława Szpilmana, którego o to samo oskarżała aktorka Wiera Gran. Granatowa czapka z jasnoniebieskim otokiem i gwiazdą Dawida, będąca w jej opowieściach dowodem na kolaborację z niemieckim okupantem, była w warunkach getta oczywiście czymś więcej niż tylko kawałkiem materiału.
• Str. 40
  Nie tylko teatr
  o popularyzacji kultury żydowskiej z Gołdą Tencer rozmawia Rafał Dajbor

HISTORIA

• Str. 43
  Dlaczego pałac Czapskich?
  Krzysztof Janusz Falkowski
• Str. 44
  O filmie „Początek” opowiada jeden z jego twórców Krzysztof Jaszczyński
  Autorzy filmu „Przelot nad zdobytym miastem”, który ściągał tłumy do Domu Spotkań z Historią i wszędzie tam, gdzie był prezentowany, są twórcami kolejnego filmu zbudowanego z archiwalnych materiałów. „Początek” był prezentowany 9 kwietnia w TV Warszawa, 11 maja przewidziana jest projekcja i dyskusja o nim w DSH. O tym, jak ten unikalny film powstawał, pisze jeden z jego twórców Krzysztof Jaszczyński.

KULTURA

Str. 46
Praskie opowieści w Muzeum Pragi

Str. 48
Notatnik warszawski

Str. 52
Kocham to miasto
wyznaje Ewa Podleś w rozmowie z Lisą Gutowską

Str. 53
Tęsknota za zielonym
Jacek Fedorowicz

Str. 54
Syrenka - ikona Peerelu
Maria Terlecka

Str. 54
Varsaviana

Str. 56
Humor z lamusa

Str. 57
W kwietniu „Stolica” pisała

Str. 58
Warszawa na starej fotografii
Dom samobójców