Honorowi Obywatele Warszawy

Pierwszą Honorową Obywatelką stolicy została 21 lutego 1924 roku rodowita warszawianka Maria Skłodowska-Curie. Choć jako Madame Curie stała się ona chlubą nauki francuskiej, i ogromnie zasłużyła się swej drugiej ojczyźnie, nigdy nie zapomniała o pierwszej i o rodzinnym mieście. Z jej inicjatywy i przy jej pomocy powstał ośrodek naukowy. Była między innymi jeszcze przed pierwszą wojną światową, współorganizatorką pionierskiej Pracowni Radiologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, którą też potem kierowała z Paryża; w roku 1920 zainicjowała stworzenie warszawskiego Instytutu Radowego (obecnego Instytutu Onkologii jej imienia), któremu ofiarowała gram radu mający ogromną wartość rynkową. […]

Trochę kłopotliwa jest sprawa honorowych obywatelstw Warszawy z czasów PRL. Po pierwsze dlatego, że decyzje w tej kwestii nomenklaturowych władz miejskich nie znalazły się wśród tych uchwał byłej Rady Narodowej m.st. Warszawy, których ważność potwierdzona została przez autentyczny stołeczny samorząd, odrodzony w roku 1990. A więc osób, których to dotyczyło, nie możemy dopisywać do listy. Po drugie – decyzje takie zapadały z reguły na najwyższym szczeblu partyjno-państwowym, może i z pominięciem władz miejskich, zatem nieformalnie i nie ma pewności, czy nie dotyczyły kogoś jeszcze poza postaciami, o których wiadomo. Przynajmniej dwie, a w konsekwencji i trzecią – zdaniem piszącego te słowa – wymienić warto. Tak, bo przecież godny jest wspomnienia wielki aktor Ludwik Solski, któremu też zresztą niezbyt formalnie, gdyż uchwałą tylko Prezydium Rady Narodowej, takie obywatelstwo nadano 9 lutego 1946 roku – w siedemdziesięciolecie jego pracy scenicznej (w tym dwudziestu dwóch lat w teatrach warszawskich). Formalne zaś uchwały sesji Rady dotyczyły w roku 1950 (28 kwietnia) niezbyt ciekawej postaci szefa Francuskiej Partii Komunistycznej Maurice Thoreza oraz w roku 1955 (25 czerwca) męża stanu rzeczywiście wybitnego, światowego formatu, premiera Indii Javaharlala Nehru.

W latach następnych, jak i zresztą poprzednich, najwyższymi wyróżnieniami nadawanymi w imieniu stolicy były Nagrody m.st. Warszawy, notabene także przejęte z tradycji okresu międzywojennego. Nie należy to do tematu; wspomnę tylko, iż otrzymywało je corocznie po kilka osób; ludzi niewątpliwie zasłużonych dla miasta wykazujących się dokonaniami nie tylko lokalnej skali, niezależnie od uwarunkowań ideologiczno-politycznych, znajdowały się postacie w rodzaju przodującego robotnika czy też zasłużonej przedszkolanki.

Przywrócenie instytucji Honorowego Obywatelstwa miasta nastąpiło za pierwszej kadencji odrodzonego autentycznego samorządu; Rada Warszawy postanowiła, iż przyznawane ono będzie w dniu święta stolicy, 21 kwietnia. Ustanowiono je w roku 1991 w dwusetną rocznicę uchwalenia przez Sejm Czteroletni prawa o miastach – mocą którego, między innymi, scalona została Warszawa z różnych znajdujących się na jej obszarze jednostek miejskich.