Informacje ogólne

Warszawa, położona szczęśliwie na przecięciu najważniejszych dróg handlowych środkowej Europy: północ-południe i wschód-zachód, niegdyś mała osada rybacka, dzięki Wiśle uzyskała rangę stolicy Polski.

Na politycznej mapie Europy jako znaczące i neutralne miasto znalazła się już w 1339 roku, kiedy to w dniach od 4–9 lutego rozpoczął się tu, trwający długie lata, proces przeciwko Krzyżakom.

Później, a szczególnie od czterech wieków, piastując funkcję stolicy Polski, stopniowo stawała się najważniejszym ośrodkiem administracyjnym, centralnym ośrodkiem naukowym i kulturalnym, jak również jednym z głównych ośrodków gospodarczych i biznesowych współczesnej Polski, a w najbliższej przyszłości ma szanse stać się także metropolią integrującą Wschód z Zachodem Europy.

Tu mają swe siedziby główne instytucje państwowe: Sejm, Senat, Rząd, przedstawicielstwa zagraniczne, a w tym około 70 ambasad, siedziby ogólnokrajowych organizacji politycznych, zawodowych, gospodarczych, społecznych, artystycznych i religijnych.

Od wielu lat Warszawa utrzymuje uprzywilejowaną pozycję w polskiej nauce i kulturze, posiada bogato rozbudowane instytucje naukowe, liczne placówki kulturalne, siedziby głównych programów Radia i Telewizji, redakcje czołowych polskich czasopism. Tu realizowane są najważniejsze tradycyjne imprezy polskie o skali ogólnoeuropejskiej lub światowej.

Jako centrum naukowe Warszawa skupia kilkanaście wyższych uczelni, w których kształci się ponad 100 000 studentów, a ich kadra naukowa uznawana jest szeroko w świecie. Trzeba podkreślić rolę, jaką odgrywa Uniwersytet Warszawski, otwarty w 1818 roku – największa w kraju uczelnia, ulokowana w zabytkowych obiektach przy Trakcie Królewskim, kształcąca elitę umysłową Polaków i liczne rzesze studentów zagranicznych. Nie mniejsze znaczenie odgrywa Politechnika Warszawska, obchodząca w bieżącym roku 100-lecie swego istnienia, a kształcąca wysokokwalifikowane kadry naukowo-techniczne. Do tych dwóch gigantów akademickich dodać należy inne warszawskie wyższe uczelnie: Chrześcijańską Akademię Teologiczną – kształcącą kadrę kulturalno-naukową polskiej elity chrześcijańskiej, Collegium Civitas – kształcące dyplomatów, socjologów i dziennikarzy, liczne szkoły artystyczne, jak np.: Akademię Sztuk Pięknych, Akademię Teatralną, Akademię Muzyczną, a nadto szereg instytutów naukowo-badawczych, bibliotek – z Biblioteką Narodową na czele, której zasoby biblioteczne zaliczane są do największych w Europie, jak też mającą długoletnią tradycję i renomę w świecie naukowym Polską Akademię Nauk.

Goście zwiedzający Warszawę szukają w pierwszym rzędzie muzeów. Mają w tym zakresie ogromny wybór, bo właśnie Warszawa, jako główny ośrodek muzealny i wystawienniczy w kraju, posiada ponad 60 takich placówek, na czele z Muzeum Narodowym, Muzeum Historycznym m.st. Warszawy, stałą kolekcją Muzeum-Galerii im. Jana Pawła II, zasłużoną dla kultury polskiej Galerią Zachęta i innymi galeriami skupionymi w Centrum Sztuki Współczesnej, w tym także zasługujące na szczególną uwagę Muzeum Plakatu, istniejące od 1968 roku jako pierwsza tego typu instytucja w świecie.

Znaczącą rolę w obrazie kulturalnym Warszawy odgrywają teatry. Chyba w żadnej z europejskich stolic teatry nie odgrywały tak wielkiej roli edukacyjnej jak właśnie w Warszawie, zwłaszcza od XVIII wieku, po utracie niepodległości. Dla ludności zdetronizowanej stolicy teatr przez ponad 150 lat był zarazem parlamentem i świątynią oczekiwanych nastrojów, szkołą kształcącą patriotyzm Polaków lub kuźnią inspiracji narodowych powstań. Do tych korzeni nawiązują dziś istniejące warszawskie teatry: Teatr Narodowy, Teatr Wielki i Opera, Warszawska Opera Kameralna, zasłużony dla rozwoju polskiej szkoły teatralnej Teatr Ateneum, Teatr Muzyczny ROMA, ponad trzydzieści profesjonalnych teatrów dramatycznych, wśród nich niezwykle interesujące Centrum Sztuki "Studio" i inne. Teatry warszawskie wykształciły plejadę znakomitych aktorów i reżyserów, na ich scenach grywali najwybitniejsi artyści polscy z Ludwikiem Solskim, Bolesławem Leszczyńskim, Wincentym Rapackim, Mieczysławem Frenklem na czele.

Również mający kilkuwiekową tradycję warszawski świat muzyki zapisany jest w kronikach stolicy złotymi zgłoskami. Uaktywnił się szczególnie w XVIII wieku, kiedy to Stanisław Staszic zainicjował powstanie Konserwatorium Muzycznego pod kierunkiem Józefa Elsnera – wychowawcy znakomitych muzyków, w tym także Fryderyka Chopina. Współcześnie, dzięki ogromnej roli Filharmonii Narodowej, Warszawa zapewniła sobie zaszczytne miejsce głównego ośrodka muzycznego w kraju. Na jej scenie występowali i występują najwybitniejsi artyści krajowi i zagraniczni, m.in. Ignacy Paderewski, Artur Rubinstein, laureaci konkursów chopinowskich oraz sławni dyrygenci. W Warszawie odbywają się najważniejsze międzynarodowe festiwale i konkursy o wysokiej światowej randze artystycznej, jak: Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej – "Warszawska Jesień", Festiwal Mozartowski, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Jazzowej "Jazz Jambore" oraz "Warsaw Summer Jazz Days".

Nieodłącznym elementem pejzażu naszej stolicy jest architektura wyrażana najróżnorodniejszymi stylami lub ich konglomeratem, od antyku, romanizmu, przez gotyk, renesans, barok, rokoko, klasycyzm XVIII wieku, neogotyk, neoklasycyzm, secesję, do jeszcze niedawno lansowanego stylu socrealizmu i bardzo współczesnej architektury wieżowców. W każdym ze wspomnianych stylów można znaleźć w Warszawie ich architektoniczne odpowiedniki w dekoracjach ściennych, wystrojach fasad i wnętrz lub budowlach towarzyszących (altany, pawilony, bramy itp.). Wiele z tych zabytków ma wartość unikalną, historyczną, kulturalną. Na liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO został umieszczony zespół architektoniczny Warszawskiej Starówki, a Zamek Królewski, Stare Miasto, Łazienki, Wilanów wraz z pałacami i kościołami Traktu Królewskiego należą do grupy 300 najcenniejszych zabytków świata. Ewenementem warszawskiej architektury jest Pałac Kultury i Nauki, zabytek z ponurych czasów socrealizmu, jako "dar" od byłego ZSRR, nie dość zharmonizowany z resztą architektury Warszawy, ale nadal stanowiący punkt odniesienia dla zwiedzających miasto, jako najwyższa budowla stolicy (234 m) posiadająca unikalny w skali światowej najwyżej położony i największy zegar, który od 1 stycznia 2001 roku na wysokości 42 piętra zaczął odmierzać czas nowego tysiąclecia.

Blasku i świetności Warszawie dodają liczne pomniki usytuowane w każdym zakątku miasta. Pomniki chwały, upamiętniające ważne wydarzenia narodowe (Sobieski, Kiliński, kolumna Zygmunta, Piłsudski, Grób Nieznanego Żołnierza), pomniki wielkich uczonych (Kopernik), wielkich artystów (Mickiewicz, Chopin, Paderewski), pomniki-symbole (Nike, Syrenka). Wiele innych znakomitych pod względem artystycznym pomników znajdziemy na licznych cmentarzach, w kwaterach ludzi zasłużonych dla kultury polskiej, bohaterów powstań narodowych czy żołnierzy poległych w czasie pierwszej i drugiej wojny światowej.

W pomnikach tych przejawiają się zarazem wpływy kultury antycznej, biblijnej, chrześcijańskiej, jak i socrealistycznej w postaci pomników ludzi pracy usytuowanych np. na fasadach budynków przy MDM lub Pałacu Kultury. Ten znakomity irenizm nadaje stolicy znamię miasta tolerancji, w którym współżyją ludzie oraz są współobecne idee o różnych zabarwieniach politycznych.

W mieście rozsiane są liczne lokale rozrywkowe i usługowe: kina, kawiarnie, luksusowe restauracje, bary szybkiej obsługi, tanie bary mleczne, kioski RUCHU i inne. Wśród licznych, nowocześnie i komfortowo urządzonych kin, na uwagę zasługuje "Rejs" – Kino Polskich Filmów, jako jedyne prezentujące filmy z napisami w języku angielskim. Ciekawostką i reliktem kinematograficznym Warszawy jest Fotoplastikon, który w czasach okupacji hitlerowskiej służył także jako punkt kontaktowy konspiracji polskich patriotów.